Objawy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa (moczowa) często przebiega bezobjawowo. Prowadzi to do powstania tak zwanych kamieni odlewowych niszczących nerki, a bardzo trudnych do leczenia. Przy kamieniach odlewowych najczęstszymi objawami są niecharakterystyczne bóle pleców oraz długo utrzymująca się i niepoddająca się leczeniu infekcja dróg moczowych, z powodu których kamica moczowodowa jest często mylona przez pacjentów z nawracającym zapaleniem pęcherza moczowego.
Przy zablokowaniu przez kamień odpływu z nerki występuje kolka nerkowa.
Zakażenie występujące przy kamicy nerkowej jest zawsze bardzo poważną komplikacją i często wymagana jest w tych sytuacjach pilna interwencja urologiczna.
Rozpoznawanie kamicy moczowej
Rozpoznanie kamicy moczowej opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Bardzo pomocne jest badanie ultrasonograficzne oraz badania radiologiczne, gdzie można zauważyć kamienie w nerkach oraz kamienie w pęcherzu moczowym.
W obrazach USG nerek możemy uwidocznić obecność złogu w nerce (kamica nerkowa) i w górnym oraz dolnym odcinku moczowodu. Uwidocznienie obecności kamienia w środkowym odcinku moczowodu ma miejsce wyjątkowo. Badanie USG pozwala również ocenić tak zwany zastój w nerce oznaczający stopień utrudnienia odpływu moczu z górnych dróg moczowych. Świadczy to zwykle o obecności przeszkody np. kamienia, guza lub zwężenia w moczowodzie.
Najprostszym a bardzo przydatnym badaniem radiologicznym jest zdjęcie przeglądowe układu moczowego. Na zdjęciu takim urolog poszukuje cieni złogów. Zdjęcie takie często potwierdza wraz z oceną ultrasonograficzną rozpoznanie kamicy. Ocena obu badań pozwala często zakwalifikować pacjenta do właściwego leczenia. Leczenie w przypadku kamicy nerkowej polega głównie na usuwaniu kamieni nerkowych, a w ten sposób przywracanie drożności moczowodu.
W sytuacjach wątpliwych konieczne jest wykonanie badań radiologicznych z użyciem kontrastu. Takimi badaniami są urografia i tomografia komputerowa. Badania te pokazują dokładnie cały układ moczowy, rozlokowanie kamieni oraz pozwalają ocenić czynność wydzielniczą i wydalniczą całego układu moczowego. Badania te są szczególnie pomocne przy rozpoznawaniu i kwalifikowaniu pacjentów do leczenia operacyjnego.
Przed każdym leczeniem operacyjnym pacjentów z kamicą moczową konieczne jest wykonanie badań oceniających ryzyko infekcji oraz badania pozwalające ocenić wydolność organizmu chorego w celu pełnej oceny ryzyka leczenia operacyjnego w tym ryzyka znieczulenia. W przypadkach, w których operacyjne leczenie kamicy moczowej jest zbyt ryzykowne ze względu na stan zdrowia pacjenta, stosuje się inne metody leczenia, takie jak rozbijanie kamieni nerkowych.
Obraz kamicy w badaniu radiologicznym
Obraz kamicy w badaniu ultrasonograficznym
Leczenie kamicy nerkowej
Leczenie zachowawcze dotyczy małych kamieni i polega na wykonaniu przez pacjenta tak zwanych uderzeń wodnych czyli zmuszeniu nerek do wydalenia dużej ilości moczu i wykonaniu szeregu podskoków co powinno skutkować wydaleniem kamienia. Takie usuwanie kamieni nerkowych jest relatywnie bezpieczne dla organizmu, gdyż nie wymaga interwencji chirurgicznej, jednak bywa bardzo dyskomfortowe dla pacjenta. W niektórych przypadkach kamienie w pęcherzu moczowym nie mogą zostać w ten sposób usunięte. Powodem może być ich rozmiar, ogólny stan zdrowia pacjenta lub inne ograniczenia uniemożliwiające naturalne oczyszczenie nerek i moczowodu z kamieni. W przypadkach kamieni większych mogących powodować uszkodzenie nerek konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego.
W pierwszej kolejności w sytuacjach znacznych bólów i/lub zagrożenia infekcją oraz uszkodzenia nerki poprzez zastój wprowadza się do nerki poprzez pęcherz i moczowód sondę mającą na celu odbarczenie zastoju, leczenie infekcji, a jednocześnie uwalnia się chorego od bólu.
Dalsze leczenie kamicy uzależnione jest od wielkości i ilości kamieni i ich lokalizacji.
Sposoby usuwania kamieni nerkowych
Rozbijanie kamieni nerkowych
Zabieg ESWL polega na wygenerowaniu fali uderzeniowej i skupieniu jej na kamieniu przy wykorzystaniu aparatu USG lub promieni RTG. Schemat przedstawia ogniskowanie fali uderzeniowej. Poniżej na zdjęciu aparat używany w naszym szpitalu.
Do zabiegu ESWL kwalifikują się kamienie nerkowe wielkości do ok 1 cm. Skuteczność leczenia jest zależna od twardości kamienia, jego lokalizacji w nerce oraz od współpracy pacjenta w trakcie zabiegu – konieczne jest płytkie oddychanie, aby zmniejszyć ruchomość oddechową nerki.
Komplikacją po zabiegu może być kolka nerkowa co może prowadzić do hospitalizacji pacjenta i konieczności wykonania zabiegu takiego jak opisanego przy opisie kolki nerkowej.
Leczenie operacyjne kamicy
Kamica moczowodowa może wymagać interwencji chirurgicznej przy pomocy tradycyjnych lub nowoczesnych metod. Klasyczne operacje otwarte polegające na wykonaniu nacięcia skóry, wypreparowaniu nerki lub moczowodu, a następnie wydobyciu złogów poprzez nacięcie przewodów moczowych są aktualnie wykonywane stosunkowo rzadko i dotyczą raczej zaniedbanej kamicy czyli dużych kamieni, a często również tak zwanych kamieni odlewowych.
Nowe znacznie mniej inwazyjne leczenie kamicy polega na dotarciu do złogów poprzez dolne drogi moczowe lub przez nakłucie nerki i rozszerzenie nakłucia. Dalszy etap operacji polega na skruszeniu kamieni i wydobyciu jeśli to jest możliwe ich okruchów.
Różne rodzaje usuniętych operacyjnie kamieni
Ureterorenoskopia – operacja kruszenia kamieni z wykorzystaniem wziernika moczowodowego (URSL)
Operacja jest wykonywana najczęściej w znieczuleniu podpajęczynówkowym i polega na wprowadzeniu do moczowodu cienkiego instrumentu z optyką. Po uwidocznieniu złogu można go skruszyć z użyciem lasera lub urządzenia pneumatycznego lub ultradźwiękowego, okruchy kamienia można wydobyć kleszczykami lub koszyczkiem.
Schemat zabiegu przedstawia rycina.
Sztywny ureterorenoskop
Giętki ureterorenoskop
Operacja kruszenia kamieni z wykorzystaniem przezskórnego nakłucia nerki (PCNL)
Operacja polega na nakłuciu od strony pleców nerki z kamieniem, poszerzeniu teleskopowymi rozszerzadłami otworu co nie powoduje istotnego uszkodzenia miąższu nerki. W kolejnym kroku poprzez założony nefroskop umożliwiający uwidocznienie złogu kruszy się go , a okruchy wydobywa kleszczykami i wypłukuje.
Operacja ta ma zastosowanie do większych kamieni, również do tak zwanych odlewowych. W tych przypadkach często konieczne jest ze względu na bezpieczeństwo pacjenta rozłożenia leczenia na kilka etapów. Często w takich sytuacjach pozostawia się dren nefrostomijny celem ułatwienia i uciekniecie nakłucia przy kolejnym etapie.
Sonda podwójnie zagięta DJ
Założenie sondy podwójnie zagiętej służy do doraźnego zabezpieczenia pacjenta w przypadku znacznych dolegliwości bólowych i/lub przy istniejącej lub zagrażającej infekcji układu moczowego.
Pozwala ona odprowadzić mocz z nerki do pęcherza mimo przeszkody np. typu kamica lub guz moczowodu.
Wprowadzenie sondy do układu kielichowo miedniczkowego nerki jest wykonywane przy pomocy specjalnych prowadnic pozwalających bezpiecznie wprowadzić sondę obok kamienia lub guza co odblokowuje nerkę, zmniejsza obrzęk i stan zapalny oraz powoduje znaczne ograniczenie infekcji.
Ujemna strona założonej sondy DJ jest zwiększenie częstości oddawania moczu i uczucie parcia. W szczególnych rzadkich sytuacjach może ona prowadzić do wywołania zapalenia nerek.
Usuwanie kamieni nerkowych i moczowodowych za pomocą metody RIRS
RIRS to niezwykle skuteczny, małoinwazyjny zabieg, który polega na endoskopowym usuwaniu kamieni, głównie z układu kielichowo-miedniczkowego nerki. Polega na wprowadzeniu cienkiego aparatu optycznego (ureterorenoskopu) do nerki przez moczowód i cewkę moczową. Z jego pomocą lekarz ocenia wnętrze nerki i lokalizuje kamienie. Dzięki giętkiej końcówce aparatu może dotrzeć do każdego miejsca w nerce, a po zlokalizowaniu złogu, skruszyć go za pomocą lasera holmowego. Zabieg ten może być wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym.
Kolka nerkowa
Kolka nerkowa jest stanem, w którym pacjent odczuwa solidne dolegliwości bólowe w jednej lub czasem w obu okolicach lędźwiowych promieniujące często do pachwin a u mężczyzn do moszny. Dolegliwości te występują nagle często wśród ogólnego zdrowia i są związane najczęściej z przesuwaniem się kamienia/złogu w obrębie układu moczowego oraz z utrudnieniem odpływu moczu z nerki.
Bóle kolkowe są stanem ostrym i wymagają pilnego leczenia głównie z powodu znacznych dolegliwości oraz zagrożenia infekcją układu moczowego i uszkodzenia nerki lub obu nerek.
Odczuwający dolegliwości kolkowe pacjent lub pacjentka winna się w pierwszej kolejności zgłosić do lekarza rodzinnego lub pomocy świątecznej gdzie wykonane zostaną podstawowe badania i zalecone powinno być leczenie głównie przeciwbólowe i rozkurczowe w przypadku rozpoznania kolki nerkowej. W sytuacji braku poprawy pacjent ma/winien zostać skierowany w trybie pilnym do szpitala na oddział urologiczny celem dalszego leczenia specjalistycznego.
Na oddziale wykonana zostanie diagnostyka, a w przypadkach utrzymywania się dolegliwości na tle kamicy z blokowaniem odpływu z nerki wykonany będzie zabieg operacyjny.
Leczenie kamicy moczowej
Szpital urologiczny Urovita specjalizuje się w nowoczesnych metodach leczenia kamicy moczowej. Dysponujemy nowoczesnym sprzętem diagnostycznym i zabiegowym, dzięki czemu rozbijanie/kruszenie i usuwanie kamieni nerkowych odbywa się w komfortowych dla pacjenta warunkach, a rekonwalescencja po zabiegu jest ograniczona do absolutnego minimum. Posiadamy wieloletnie doświadczenie poparte licznymi zabiegami, które każdorazowo staraliśmy się przeprowadzić przy pomocy jak najmniej inwazyjnych metod terapii.
Pacjentów zdiagnozowanych oraz pacjentów z podejrzeniem kamicy nerkowej zapraszamy do wybranej placówki naszego Centrum Urologii.
