Czym jest kreatynina?
Kreatynina jest produktem degradacji kreatyny – substancji pełniącej rolę nośnika energii w mięśniach. Każdego dnia około 1-2% kreatyny przemienia się w kreatyninę, a ta z kolei poddana jest filtracji w nerkach i wydalana razem z moczem. Ilość kreatyniny we krwi nie jest taka sama dla wszystkich – jej stężenie zależy od kilku czynników: płci, masy mięśniowej czy ilości spożywanego mięsa.
Stężenie kreatyniny u jednego człowieka jest jednak w miarę stałą wartością.
Badanie stężenia kreatyniny we krwi
Badanie stężenia kreatyniny dość dobrze obrazuje stan nerek – substancja ta nie jest wchłaniana zwrotnie ani wydzielana przez cewki moczowe, zaś jej ilość w moczu warunkowana jest tylko i wyłącznie funkcją filtracyjną nerek. Nagły wzrost stężenia kreatyniny we krwi może oznaczać na przykład ostrą i przewlekłą niewydolność nerek.
Wzrost stężenia odpowiada zmianom przesączania kłębuszkowego (GFR, z ang. glomerular filtration rate). Za istotny przyjmuje się wzrost poziomu kreatyniny (ponad górną granicę referencyjną) powodujący obniżenie GFR o około 50% (40-60 ml/min/1,73m2). Do wyniku oznaczenia kreatyniny wynik eGFR dodawany jest eGFR ( ang. estimated glomerular filtration rate) – szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej, wyliczany jest na podstawie parametrów charakterystycznych dla pacjenta.. eGFR jest najlepszym pojedynczym, wczesnym wskaźnikiem funkcji nerek, stosowanym w badaniach przesiewowych, który jednakże nie pozwala na wnioskowanie o przyczynach patologii.
Należy ponadto zachowywać ostrożność w interpretacji wyniku eGFR w przypadku osób młodszych niż 18 lat, z nadwagą i rozwiniętą muskulaturą.
Wskazania do badania krwi: Kreatynina
Standardowo badanie przeprowadza się u pacjentów, u których podejrzewane są zaburzenia w funkcjonowaniu nerek, m.in. w postaci ich niewydolności. Wskazaniem do badania są również niewydolność krążenia, cukrzyca i nadciśnienie. Oprócz diagnostyki nerek, badanie stężenia kreatyniny we krwi wykorzystuje się również w diagnozowaniu innych chorób, które mogą wpływać na funkcje wydalnicze i filtrujące nerek, takich jak: niewydolność serca, niewydolność trzustki lub marskość wątroby. Wskazaniem w tym przypadku są także objawy zakażenia dróg moczowych, posocznica, choroby objawiające się biegunką, wymiotami i/lub nadmiernym poceniem się.
Oznaczanie kreatyniny we krwi zaleca się również u pacjentów przed badaniem tomografem komputerowym, szczególnie zaś wtedy, gdy badanie ma być przeprowadzone z użyciem kontrastu.
Ponadto, kreatynina we krwi jest monitorowana u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, których rokowania zależą w dużym stopniu od prawidłowego działania nerek. Badanie wykonuje się również u:
- pacjentów po ciężkich zabiegach operacyjnych,
- pacjentów chorujących na szpiczak mnogi, akromegalię, cukrzycę i hiperurykemię,
- u kobiet w ciąży,
- u pacjentów, u których wykonywane są dializy, w celu określenia ich skuteczności.
Przebieg badania
Materiałem istotnym dla przeprowadzenia badania krwi w celu określenia stężenia kreatyniny jest surowica. Materiał do badania pobierany jest w punkcie pobrań, choć coraz większa liczba placówek medycznych oferuje również możliwość pobrania krwi w domu pacjenta. O ile warunki pobierania krwi dla niektórych badań są dość skomplikowane, o tyle w przypadku badania stężenia kreatyniny wystarczy pobranie krwi z żyły łokciowej.
Jak się przygotować na badanie stężenia kreatyniny we krwi?
W przypadku badania kreatyniny z krwi nie trzeba być przed posiłkiem. Jest to jednak zalecane dla pewności. Dzień przed badaniem warto również wstrzymać się od nadmiernego wysiłku fizycznego.
Badania krwi: Normy kreatyniny
Zakres wartości referencyjnych:
0-2 M 0.24-0.85 mg/dl
2M-1L 0.17-0.42 mg/dl
1L-3L 0.24-0.41mg/dl
3L-5L 0.31-0.47 mg/dl
5L-7L 0.32-0.59 mg/dl
7L-9L 0.40-0.60 mg/dl
9L-11L 0.39-0.73 mg/dl
11L-13L 0.53-0.79 mg/dl
13L-15L 0.57-0.87 mg/dl
K >15L 0.5-.9 mg/dl
M>15L 0.7-1.20 mg/dl
O czym świadczy obniżony poziom kreatyniny we krwi?
Nie tylko podwyższony poziom kreatyniny wskazuje na to, że z naszym organizmem dzieje się coś niedobrego. Niski poziom kreatyniny w surowicy krwi u dzieci i dorosłych może świadczyć o:
- odwodnieniu,
- chorobach przebiegających z zanikiem mięśni,
- chorobach nerek.
Niska wartość kreatyniny może również wskazywać na zbyt niską masą mięśniową, niedożywienie, restrykcyjną dietę, wyniszczenie organizmu.
