Co to jest prehabilitacja?
Prehabilitacja zgodnie z definicją oznacza kompleksowe przygotowanie Pacjenta do interwencji medycznej, celem optymalizacji jego fizycznego i psychicznego stanu. Ponadto, proces ten składa się na wytworzenie pozytywnej postawy Pacjenta względem czekających go procedur medycznych, a także zapewnienie możliwie szybkiego powrotu do stanu zdrowia sprzed choroby. Opiera się ona na czterech filarach opracowanych w celu poprawy jakości opieki okołooperacyjnej. Jednoczesne zastosowanie się do zasad tworzących poszczególne filary pozwala na poprawę ogólnego stanu Pacjenta, zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań w trakcie oraz po zabiegu, szybszy powrót do zdrowia, a tym samym skrócony czas pobytu w Szpitalu. Spaja w sobie przede wszystkim przygotowanie żywieniowe w dbałości o prawidłowy stan odżywienia, przygotowanie fizyczne w dbałości o wydolność organizmu, a także przygotowanie psychologiczne w dbałości o zdrowie psychiczne i nastawienie, mające udowodniony wpływ na skuteczność terapii. Ostatnim, jednak nie mniej ważnym filarem prehabilitacji jest rezygnacja z nałogów i używek, w szczególności picia alkoholu oraz palenia wyrobów tytoniowych.
Prehabilitacja, czyli nowoczesne przygotowanie do zabiegu traktuje
„Pacjenta jako sportowca przygotowującego się do przebiegnięcia maratonu, gdyż oboje wykazują się podobnym wysiłkiem i obciążeniem dla organizmu”.
Najważniejsze obszary prehabilitacji:
- Ocena ryzyka niedożywienia i jego profilaktyka.
- Dostosowanie aktywności fizycznej do możliwości i preferencji.
- Wsparcie psychologiczne, budowanie właściwego nastawienia i wzmocnienie zaufania do interdyscyplinarnego Zespołu Specjalistów.
- Przedoperacyjna opieka farmaceutyczna i kontrola samoleczenia.
- Edukacja w zakresie występującej jednostki chorobowej oraz świadczeń przysługujących w trakcie i po zakończeniu leczenia.
Celem uzyskania najlepszego stanu zdrowia
Potrzeby organizmu w czasie leczenia
Zapotrzebowanie organizmu na energię oraz niektóre składniki odżywcze w czasie leczenia, w szczególności choroby nowotworowej może się zwiększyć nawet o 40% w stosunku do potrzeb sprzed rozwoju choroby. Prawidłowa opieka prehabilitacyjna znacząco wpływa na wyniki leczenia oraz czas rekonwalescencji, a także skraca czas gojenia się ran oraz pobytu w Szpitalu. Interdyscyplinarna opieka Zespołu Prehabilitacyjnego odpowiada za poszczególne filary, tworząc wspólny, indywidualny plan działania – ważnym zatem jest, aby nie omijać wizyt i konsultacji specjalistycznych.
Na czym polega opieka Zespołu Prehabilitacyjnego?
Interdyscyplinarny Zespół zrzesza w sobie Specjalistów różnych dziedzin, odpowiedzialnych za poszczególne filary prehabilitacji. Indywidualny plan działania w porozumieniu z pozostałymi specjalistami ustala Lekarz, który odpowiedzialny jest również za nadzór nad prawidłowym przebiegiem całego procesu. W zależności od wcześniejszego leczenia zalecana jest wizyta w Poradni Dietetycznej na 10-7 dni przed zabiegiem lub w przypadku konieczności poprzedzenia leczenia chirurgicznego chemio- lub radioterapią – jeszcze przed ich rozpoczęciem. Wdrożenie odpowiedniej, dopasowanej do możliwości i stanu zdrowia aktywności fizycznej pozwala na ogólną poprawę wydolności organizmu, co przekładać się może na zapobieganie niezamierzonej, związanej z chorobą utraty masy ciała. Towarzyszący stres, związany zarówno z wizją operacji, jak i samą diagnozą i chorobą wiąże się z osłabieniem organizmu na wielu płaszczyznach. Wczesne zadbanie o prawidłową kondycję psychiczną zmniejsza strach związany z leczeniem, a jednocześnie warunkuje szybszą regenerację organizmu.
Interdyscyplinarny Zespół Prehabilitacyjny w Urovita
W Naszym Szpitalu działanie Zespołu Żywieniowego polega na koordynacji pracy wybranych specjalistów, celem prowadzenia leczenia żywieniowego w warunkach szpitalnych. W ramach Zespołu Żywieniowego funkcjonuje również Zespół ds. kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia chirurgicznego celem optymalizacji stanu fizycznego i psychicznego Pacjenta, wytworzenia pozytywnej postawy wobec czekającej go interwencji oraz zapewnienia szybkiego powrotu do stanu zdrowia sprzed interwencji. Istotnym elementem interwencji Zespołu jest wczesne wykrycie ryzyka rozwoju niedożywienia lub jego stwierdzenie.
Prehabilitacja żywieniowa pacjentów onkologicznych
Grupą szczególnie narażoną na rozwój niedożywienia są Pacjenci onkologiczni, często wymagający wsparcia i/lub leczenia żywieniowego.
Nowotwór to nieprawidłowy rozrost tkanki, niszczący dany narząd, mogący tworzyć przerzuty, często wymagający leczenia chirurgicznego. W przyczynach rozwoju chorób nowotworowych wyróżnia się czynniki genetyczne oraz środowiskowe, w tym między innymi sposób odżywiania. Czynniki mogące wywierać realny wpływ na rozwój nowotworu to:
- Nadmierne odżywienie, w szczególności wysokie spożycie tłuszczy (nasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol);
- Alkohol;
- Azotany (obecne w warzywach i owocach oraz wodzie pitnej, przenikające z gleby);
- Aflatoksyny (obecne w pleśni orzeszków arachidowych i ziarnach zbóż);
- Niskie spożycie błonnika pokarmowego;
- Wysokie spożycie białka zwierzęcego, w szczególności czerwonego mięsa;
- Nieprawidłowa obróbka termiczna potraw, np. grillowanie na węglu drzewnym czy pieczenia z obsmażaniem;
- Wysokie spożycie soli kuchennej;
- Niskie spożycie witaminy C.
Zarówno w całościowym przebiegu choroby, jak i okresie okołooperacyjnym sposób żywienia odgrywa istotną rolę, wpływając na dalszy przebieg leczenia. Ze względu na większą mobilizację układu odpornościowego oraz konieczność odbudowy uszkodzonych podczas leczenia komórek kompleksowe przygotowanie do zabiegu obejmuje także odpowiednie żywienie, mające na celu wsparcie prowadzonego leczenia, jak również nie dopuszczenie do rozwoju niedożywienia, zwalczanie ogólne osłabienia organizmu oraz zapobieganie spadkom odporności.
Wdrożenie interwencji żywieniowej
Pierwotne objawy niedożywienia takie jak niezamierzona utrata masy ciała czy zmniejszony apetyt są wskazaniem do rozpoczęcia interwencji żywieniowej. Objawy te powinny zwracać uwagę niezależnie od masy ciała, bowiem nadmierna i podwyższona masa ciała nie jest równoznaczna z prawidłowym stanem odżywienia.
Żywienie doustne jest najmniej inwazyjną, a zarazem najprostszą metodą odpowiedniej podaży składników odżywczych, również podczas choroby i rekonwalescencji. Szczególnie istotnym elementem w tym okresie jest pokrycie podwyższonego zapotrzebowania na białko. Należy wówczas wzbogacić codzienną dietę o produkty takie jak: mięso, wędliny, drób, ryby, mleko i przetwory, jaja, a także nasiona roślin strączkowych. Alternatywnym źródłem białka może być żywność medyczna specjalnego przeznaczenia, stanowiąca wsparcie żywieniowe.
Żywienie Immunomodulujące, czyli podaż wybranych składników odżywczych w dawkach przewyższających podstawowe zapotrzebowanie, pozytywnie wpływa na układ odpornościowy. Składniki takie jak arginina, kwasy tłuszczowe Omega3, czy glutamina zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań okołooperacyjnych, przyśpieszają gojenie się ran oraz okres rekonwalescencji. Immunożywienie korzystnie wpływa na proces leczenia choroby podstawowej i schorzeń współistniejących, jednocześnie normalizuje stan odżywienia.
