Blizna jest widoczną lub niewidoczną pozostałością po mechanicznym uszkodzeniu skóry i może powodować miejscowe (zaburzenia czucia, drętwienie, nadwrażliwość na dotyk) lub uogólnione problemy (zrosty, zaburzenia napięcia mięśniowego).
Rodzaje blizn:
- blizny niedojrzałe – to takie, w których rana zawiera jeszcze dużo tkanki ziarninowej, ale która jeszcze jest w przebudowie. Taka blizna ma zazwyczaj mniej, niż 6 tygodni, a swędzenie i zaczerwienienie zaczynają ustępować;
- blizny fizjologiczne – to blizny o optymalnym przebiegu gojenia, które zazwyczaj nie wymagają dodatkowej terapii, charakteryzują się budową przypominającą fizjologiczną tkankę, z wyjątkiem tego, że tkanka bliznowata posiada więcej włókien kolagenowych i jest gorzej unaczyniona;
- blizny stwardniałe – twarde i niesprężyste, wykazują tendencję do przykurczów, dlatego mogą prowadzić do zmian statyki ciała. Często stają się przyczyną dysfunkcji organizmu, głównie, gdy blizna przechodzi przez staw, np. po endoprotezoplastyce stawu kolanowego.
- blizny zanikowe (atroficzne), wklęsłe – charakteryzują się niedoborem kolagenu w trakcie gojenia ran, przez co tkanka nie zostanie w pełni odtworzona. Są ubogie w włókna, słabo unaczynione i słabo wydolne mechanicznie. Przyczyn ich powstawania jest wiele, np. zmiany hormonalne i charakterystyczne dla nich blizny potrądzikowe.
- blizny przerostowe (hipertroficzne) – powstają na skutek nadmiernej produkcji tkanki włóknistej, powstaje w wyniku wtórnego gojenia się rany. Tkanka bliznowata nie wyrasta poza obrys rany, a jedynie narasta ponad poziom skóry. Takie blizny tworzą się głównie w stawach, gdzie czynnik rozciągania skóry jest znacznie wyższy, są twarde i sztywne, przez co mogą zaburzać biomechanikę organizmu i transport płynów.
- keloidy – inaczej bliznowce, charakteryzują się gwałtownie zwiększoną syntezą kolagenu w trakcie gojenia się rany; wyrastają poza brzegi rany i tworzą nacieki na tkance fizjologicznej. Dodatkowymi objawami są: świąd, pieczenie, zaczerwienienie, wrażliwość na dotyk oraz ból. Bez wprowadzenia terapii nie należy spodziewać się złagodzenia dolegliwości.
- blizny aktywne – występuje przewlekły stan podrażnienia, np. pod wpływem implantu, blizna charakteryzuje się zaczerwienieniem, bólem lub bolesnością przy ucisku oraz brakiem przesuwalności co najmniej w 1 warstwie. Należy poddać terapii.
Rodzaje terapii blizn:
Możliwości pracy z blizną jest wiele, wszystko zależy od rodzaju blizny, aktualnego jej stanu (blizna młoda/stara) oraz preferencji i przeszkolenia terapeuty. Oto niektóre z wariantów terapeutycznych:
- masaż blizn – jest najbardziej popularny, występuje w różnych formach, a wykonanie będzie się zmieniać w zależności od stadium gojenia się rany, kształtu blizny, czy wrażliwości. Zakres stosowanych środków sięga od delikatnego dotknięcia, po intensywną mobilizację w zależności od stanu tkanki. Masaż prowadzi do mobilizacji tkanki, likwidacji zrostów czy wiązań krzyżowych, poprawy krążenia i przepływu chłonki oraz zmniejszenie napięcia mięśniowego.
- manualna mobilizacja blizn – poprzez dotyk terapeuta otrzymuje bezpośredni komunikat zwrotny dotyczący reaktywności tkanki, jest w stanie bardzo precyzyjnie dopasować się do zarysu ciała pacjenta przez co w celowany sposób będzie mógł rozciągać i wywierać nacisk na tkankę oraz dostosować siłę impulsu, z jaką będzie działał. Im wcześniej rozpoczniemy mobilizację, tym lepiej dla procesu gojenia.
- bańki chińskie – to jedna z najstarszych metod leczniczych, pod wpływem podciśnienia wytworzonego przez bańkę erytrocyty zostają zassane do przestrzeni przynaczyniowej, efektem tego jest kontrolowane przekrwienie, które powoduje trwające wiele dni bodziec resorpcyjny, wskutek czego dochodzi do miejscowego nasilenia przemiany materii na bazie mechanizmów naprawy lub porządkowania.
Terapię można podzielić na statyczną – postawienie bańki i pozostawienie jej w miejscu na jakiś czas lub dynamiczną – masaż bańką chińską. W Centrum Medycznym Urovita Fizjoterapia wykorzystywana jest również technologia Storza i głowica VACU – Actor fali uderzeniowej, która pozwala na zastosowanie ciągłego lub przerywanego bodźca. Przeciwwskazaniami do użycia baniek w terapii blizn i nie tylko są: odwodnienia, niskie ciśnienie krwi, zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa, skłonność do omdleń. - medical flossing – blizny często wywołują miejscowe problemy i objawy, tj. problem z przesuwalnością tkanek względem siebie. Aby zlikwidować takie restrykcje można zastosować medical flossing, który przypomina trening okluzyjny (hamuje przepływ krwi). Taśmę owija się ciasno wokół miejsca poddawanego terapii. Taka kompresja wspomaga uwalnianie zastojów dzięki “wyciskaniu” tkanki (tzw. efekt gąbki). Innym pozytywnym efektem flossingu jest kinetic resolve, czyli mobilizacja tkanki. Silna kompresja mięśniowo-powięziowych warstw powoduje zwiększony nacisk na “sklejenia” powodowane blizną i prowokuje powstawanie pożądanych mikrourazów w trakcie ruchu. Ta metoda terapii może być bardzo bolesna dla pacjenta ze względu na wykorzystanie 70-80% rozciągliwości taśmy, ale przynosi spektakularne rezultaty.
- manipulacja powięziowa – można zastosować na wygojone lub wspomagająco na wciąż gojące się rany. Technika sięga korzeniami do azjatyckiej techniki gua sha (w wolnym tłumaczeniu “skrobać”) sprzed kilkuset lat. Przyrządem wykonanym z jadeitu lub metalu przesuwamy w jednym kierunku z wyraźnym naciskiem po obszarze terapii, prowadząc narzędzie wzdłuż jednej linii prowadząc do powstania krwiaków w postaci wybroczyn punktowych lub podskórnych wylewów, które są zjawiskiem pożądanym. Docisk wywołany narzędziem podobnie jak w pozostałych metodach ma na celu rozerwanie poszczególnych struktur dotkniętych restrykcjami spowodowanymi blizną.
- kinesiotaping – jest terapią uzupełniającą. Elastyczne, przypominające właściwości skóry cechy taśm pozwalają mechanicznie odciążyć tkankę i wspomóc produkcję kolagenu bez przeciążenia tkanki. Z plastrowaniem należy poczekać do zakończenia procesu reepitelizacji.
- suche igłowanie – jest bardzo popularną metodą leczenia dolegliwości bólowych pochodzących z układu mięśniowo-powięziowego, np. w terapii punktów spustowych. Wykorzystywane do tego zabiegu igły są bardzo cienkie i elastyczne, wykonane ze stali nierdzewnej, stosowane również w medycynie chińskiej do zabiegów akupunktury. Podczas zabiegu nie dochodzi do iniekcji żadnego leku, a tylko nakłuwane są włókna mięśniowe, dlatego nazywa się to SUCHYM igłowaniem. Terapia ta może być również stosowana w przypadku uwalniania blizn jako składowa całego procesu, ponieważ sam zabieg trwa od 10-30 min, w zależności od wielkości blizny. Metodyka wykonania zabiegu nie jest skomplikowana, wystarczy wbić igły pod kątem, pod bliznę z jednej i drugiej strony, na całej jej długości, w wyniku czego utworzy się tzw. jodełka, następnie terapeuta delikatnie podkręca igły do momentu, w którym nie będzie czuł już oporu ze strony tkanki. Taką “luźną” igłę można wyciągnąć jedną po drugiej i zakończyć zabieg delikatnym, manualnym rozciąganiem.
- pino-/klawiterapia – opiera się na stymulacji skóry/blizny za pomocą mosiężnych narzędzi (pinów), które pobudzają odpowiednie ośrodki nerwowe. Przez tego typu bodźcowanie układ mięśniowy i powięziowy odbiera odpowiednie informacje z mózgu, a to prowadzi do automatycznego rozluźnienia tkanek oraz zmniejszenia bólu.
- laseroterapia – wpływa na tworzenie i poprawę struktury włókien kolagenowych typu I i II oraz przyspiesza proliferację i aktywność fibroblastów. Laseroterapia wpływa korzystnie na kondycję i wygląd blizny, staje się ona bardziej miękka i elastyczna, zmniejsza się ból i świąd skóry w trakcie gojenia rany. Ważny w zastosowaniu zabiegów laseroterapii jest czas leczenia, ponieważ “im wcześniej, tym lepiej”, blizny nie starsze, niż 12 miesięcy goją się znacznie lepiej, niż te starsze. Wg metodyki najlepiej jest wykonać około 10-15 zabiegów w serii, możliwe jest zastosowanie skanera lub przekaźnika punktowego. Stosowana dawka to 2-10 J/cm2 .
- Indiba – wykorzystuje działanie fal o częstotliwości radiowej na poziomie komórkowym, co umożliwia szybszą regenerację i odnowę tkanek, jest to szczególnie ważne w pracy z blizną, ponieważ przynosi ulgę w bólu, zmniejsza obrzęk oraz przyspiesza gojenie rany. Technologia Indiba jest odpowiednia do pracy ze świeżymi, jeszcze nie zasklepionymi ranami, jak i ze starą, zaniedbaną blizną.
